ΜΑΝΙΑ ΠΑΘΗΣΗ

Η διάθεση του μαίνεσθαι, έκσταση, παραφροσύνη, τρέλα: «έπαθε μανία καταδιώξεως», «μανία οξεία - χρόνια»· || μανιώδης οργή, έχθρα: «του ’ χει μανία κι όπου τον βλέπει τον βρίζει»· || παράδοξος τάση, ιδιοτροπία έντονος: «έχει μανία να κυνηγά τις γάτες»· || «έχει μανία με τη μουσική», αγαπά σφόδρα την μουσική.

Ψυχιατρική: Η λέξη μανία ήταν άλλοτε συνώνυμος πάσης ιδεοληψίας, έμμονου ιδέας ή ενασχολήσεως έμμονου, και συνεπώς παντός παραληρήματος. Σήμερα η λέξη μανία σημαίνει ειδική ψυχική συνδρομή, της οποίας κύρια συμπτώματα είναι τα εξής : 1)  Υπερτονία νευροψυχική μετ’ ευμεταβλησίας του νευροψυχικού τόνου, εν ω δεσπόζει η διάχυση. Το άτομο είναι χαρούμενο, γελά, αισιοδοξεί, και στην αισιοδοξία του πολλάκις καταστρέφει εαυτόν, αν διαχειρίζεται περιουσία διακυβεύων αυτήν εις επιχειρήσεις ανόητους, λόγω της μεγάλης του αισιοδοξίας. 2) Ταχύτης επιτελέσεως πασών των ψυχικών και φυσικών λειτουργιών. Κατά πρώτον υπάρχει μέγιστη ταχύτητα του συνδυασμού των παραστάσεων και υπερμνησία, εκ των οποίων προέρχεται η φλυαρία και μακρολογία, υφ’ ων κατέχονται οι πάσχοντες, μάλιστα δε και λογόρροια, ενώ ο πάσχων ομιλάει ακατάπαυστα περί παντός προσώπου ή πράγματος άνευ αποχρώντος λόγου, μεταπίπτοντας από θέματος εις θέμα και πριν ακόμη να τελειώσει την προηγουμένη φράση αρχίζει την επόμενη, εξ της οποίας παρατηρείται ασυναρτησία λόγω της ταχύτητας του συνδυασμού των παραστάσεων. Και η κινητικότητα είναι λίαν αυξημένη, δι’ αυτό ο ασθενής κινείται διαρκώς, βηματίζει, χειρονομεί, ουδαμού ευρίσκει ησυχία, πλανάται τέλος ανά τα γειτονικά χωρία και τις πόλεις. Επί πλέον άδει, ορχείται, ψάλλει, χαρμόσυνα ιδίως. Αλλά και οι φυσικοί λειτουργίες τελούνται μετά ταχύτητας· έτσι υπάρχει ταχυκαρδία, αύξηση της πιέσεως του αίματος, μεγάλη όρεξη, πολυφαγία, πολυουρία, ταχύπνοια, το δε πρόσωπο είναι υπεραιμικό. 3) Εκφέρει παραληρητικές ιδέες, υπερβασίες του εγώ, φευγαλέες και παροδικές, άνευ όμως πεποιθήσεως, διότι ευθύς αμέσως και ο ίδιος δύναται να γελά με το υπερβολικό αυτών. Οι ιδέες του είναι ανάλογοι προς τα ιδανικά, τα οποία έτρεφε συνήθως ο πάσχων. 4) ιδέες καταδιώξεων κατ’ εκείνων, που θεωρεί ως υπαιτίους της διαψεύσεως των ελπίδων του, ή διότι θέλει να δικαιολογήσει την απόσπαση μεταξύ της πραγματικότητας και του ιδεώδους του εγώ του, όπερ δι’ αυτόν είναι τετελεσμένο. 5) Ελάττωση της βουλητικής προσοχής και αύξηση της αυτομάτου, ακόμη δε και παραισθήσεις λόγω της ταχύτητος με την οποία επιτελείται η αντίληψη. 6) Έλλειψη διαταραχών ψυχικών, σημαινουσών εξασθένηση, εκτός αν η μανία είναι συμπτωματική ορισμένων παθήσεων. Η συνδρομή αυτή προκαλείται συνήθως υπό τίνος λοιμώξεως ή τοξικής καταστάσεως, ή είναι εκδήλωση εκφυλισμού, ή οργανικών αλλοιώσεων ορισμένων· στις περιπτώσεις δε αυτές πρόκειται περί της δευτεροπαθούς μανιακής συνδρομής. Ταύτη προκαλεί πάσα λοίμωξη ή τοξική αιτία, ο εκφυλισμός (εκφυλογενής μανία), οι πρεσβυτικές αλλοιώσεις (πρεσβυτική μανία ή προπρεσβυτική). Συνήθεις είναι οι περιπτώσεις, κατά τις οποίες αυτή αποτελεί εκδήλωση ετέρας αρχομένης ψυχικής οργανικής νόσου. Τοιαύτες δ’ είναι η προϊούσα γενική παράλυσης και η πρωτόγονος άνοια, στις οποίες έχουμε επέλευση ταχείας διανοητικής εξασθενήσεως. Επίσης έχουμε και την μανία ως ιδιοπαθή, ούτως ειπείν, συνδρομή (νόσο), ήτις τότε αποτελεί μέρος της μανιοκαταθλιπτικής ψυχώσεως. Κατά πρώτον λοιπόν δέον να διαγνωσθεί αν πρόκειται περί της συνδρομής μανίας, ήτις δύναται να συγχυσθεί προς το οξύ παραλήρημα, εις το οποίο δεν υπάρχει φαιδρότητα και ευμεταβλησία του νευροψυχικού τόνου. Και δεύτερον η αιτιολογία θα καθορισθεί δια της μεθόδου του αποκλεισμού, δηλαδή θα εξετάσουμε εάν είναι δευτεροπαθής και σε ποια νόσο οφείλεται· αν καταλήξουμε ότι είναι πρωτοπαθής, έπεται ότι πρόκειται περί της μανιοκαταθλιπτικής ψυχώσεως. Η πρόγνωση επί μεν των άλλων είναι αγαθή, επί δε πρωτογόνου ανοίας και προϊούσης παραλύσεως ανάλογος τούτων, ως και επί πρεσβυτικής. Η θεραπεία συνίσταται εις την εις κλινική είσοδο. Άξιο σημειώσεως είναι το γεγονός ότι υπάρχουν πολλές μορφές άβληχραι αυτής, υπό μορφή κυκλοθυμικών φάσεων, κατά τις οποίες η μη έγκαιρη διάγνωση δύνανται να καταστρέψει τον πάσχοντα οικονομικά, διότι λόγω της αισιοδοξίας του της υπερβολικής σπαταλά και απολύει την περιουσία του, πράγμα σύνηθες σε αυτούς τους ασθενείς σε εμάς. Διό επιβάλλεται η προσωρινή δικαστική αντίληψη.

Πηγή: Ζης Τάκης Α., Βοηθός Νευρολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμος Ιστ΄ , σσ. 612-613