ΒΙΒΛΟΣ ΝΗΣΤΕΙΑ

 

ΒΙΒΛΟΣ

Ο Μωσαϊκός νόμος επιβάλλει στους Ιουδαίους μία μόνη δημοσία τακτή νηστεία, την κατά την ημέρα του Εξιλασμού (Λευΐτ. 16,29. 23, 27) προς ένδειξη ταπεινώσεως (Λευϊτ. 16, 31). Μετά όμως την αιχμαλωσία εισήχθησαν παρά στους Ιουδαίους και άλλες τακτές νηστείες και δη κατά τον τέταρτο, πέμπτο, έβδομο και δέκατο μήνα (Ζαχ. 8,19) προς ανάμνηση μεγάλων εθνικών συμφορών.

Αλλ’ εκτός των τακτών τούτων νηστειών είχαν οι Ιουδαίοι και εκτάκτους τέτοιες (Κριτ. 20, 26. Α΄ Βασιλ. 20,34.31,13, και Β΄ Βασιλ. 1,12 και πολλαχού αλλού). Κατά την προ της ενανθρωπήσεως του Ιησού Χρίστου εποχή, οι Φαρισαίοι νήστευαν και δις της εβδομάδος (Ματθ. 9, 14. Λουκ. 18,12) την Πέμπτη και Δευτέρα, προς ανάμνηση της αναβάσεως και καταβάσεως του Μωυσή εκ του όρους Σινά. Διαρκούσε δε η νηστεία, ήτις ήτα τελεία αποχή από πάσης τροφής, συνήθως από της έκτης εσπερινής ώρας μέχρι της έκτης πρωινής της επόμενης, ενίοτε όμως και μακρότερα (Εσθήρ 4, 16). Εις ένδειξη βαθειάς μετανοίας και ταπεινώσεως έφερναν οι Ιουδαίοι τρίχινο σάκκο και έρριπταν επί της κεφαλής αυτών σποδόν, διαρρηγνύοντες συγχρόνως τα ενδύματά τους (Β΄ Βασιλ. 13,19. Ιωήλ 1,13. Ιωνά 3, 5 Α΄ Μακ. 3, 47). Οι προφήτες καταδικάζουν την νηστεία την μην προερχόμενη εξ εσωτερικής διαθέσεως (Ησ. 58, 6 Ιωήλ 2,12 εξ. Την νηστεία δε αυτή, την γινόμενη από τους Φαρισαίους, όπως φανούν στους ανθρώπους νηστευτές, καταπολεμεί ο Ιησούς Χρηστός (ματθ. 6, 16) και οι απόστολοι οι οποίοι νήστευαν (Πραξ. 13,2.14,23. Α΄ Κορινθ. 7,5 Β'Κορινθ. 6,5. 11,27), όχι όμως την νηστεία καθολοκλήρου, όπως άτοπα νομίζουν οι διαμαρτυρόμενοι.

 Στην χριστιανική Εκκλησία, και μάλιστα τη δυτική, διακρίνονται δύο είδη νηστειών, η πλήρη νηστεία (jejunium), η αποχή δηλαδή από κάθε τροφή, και η ατελής (abstinentia), η αποχή δηλαδή από ορισμένες τροφές. Η πρώτη διαρκούσε μία μόνο ημέρα, στη Δύση συνήθως από της έκτης εσπερινής μέχρι της έκτης της επομένης ημέρας, έπειτα όμως μέχρι της τρίτης κα έπειτα και μέχρι της δωδέκατης μεσημβρινής, η δε δευτέρα και περισσότερες ημέρες. Οι ορισμένες τροφές, από τις οποίες απείχαν οι Χριστιανοί νηστεύοντας, ήσαν συνήθως το κρέας, έπειτα δε και το γάλα, το βούτυρο, το τυρί και τα αυγά, τα οποία όμως, μετά την αυτή εποχή επιτρέπονταν στην δυτική. Αυστηρά τηρούνταν η νηστεία στην Ανατολή και τη Δύση στα μοναστήρια, εις τα οποία οι νηστεύοντες έτρωγαν συνήθως  ξηρό άρτο (ξηροφαγία). Σκοπός της νηστείας στην χριστιανική Εκκλησία ήταν : 1) η κατανόηση ότι η τροφή είναι μέσον μόνον προς συντήρηση και ανάπτυξη του σώματος και όχι προς απόλαυση 2) η κυριαρχία του πνεύματος επί της σαρκός και η νέκρωση αυτής προς ορθοτέρα και βαθυτέρα θεωρία των θείων και 3) η οικονομία χρήματος προς δια τροφή και βοήθεια των πτωχών. Εκ του τελευταίου τούτου σκοπού προήλθε ίσως η επί τους Δ΄ αιώνα, ιδίως στην Δύση επικρατούσα γνώμη ότι η νηστεία είναι έργο αξιόμισθο (meritum) λύουσα τον νηστεύοντα εκ των αμαρτιών αυτού

Πηγή: Κουϊμουτσόπουλος Ι.Δ., Δρ Θεολογίας Καθηγητής, Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμος Ιη΄ σσ. 264 - 265