ΤΑ ΠΑΘΗ ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ

ΤΑ ΠΑΘΗ

Πάθος, -ους (το)· το αποτέλεσμα του πάσχειν, κάθε πάθηση του οργανισμού, νόσος χρονία, δυσίατος: «έχει πάθος», άλλως «είναι παθιασμένος»· || αφροδίσιον νόσημα, μόνον πληθυντ. : «πήρε πάθη», «είναι γεμάτος πάθη»· || καθ΄λου, πάθημα, συμφορά, περιπέτεια: «τα πάθη μου τελειωμό δεν έχουν»

· || ιδία η Σύλληψη και η σταύρωση του Σωτήρα: «τα πάθη του Χριστού», «τα άγια πάθη», «η εβδομάδα των παθών»· || ψυχική ορμή: «αγαπά - μισεί με πάθος»· || σφοδρό μίσος: «έχει πάθος εναντίον μου», «τον ετύφλωσε το πάθος του»· || ακρασία προς κάτι, ορμή ακράτητη, ακατανίκητη επιθυμία: «έχει πάθος την χαρτοπαιξία»· || θέρμη της ψυχής, συναισθηματική εκδήλωση: «ομιλεί-, τραγουδεί με πάθος», «η φωνή της έχει πάθος»

Ψυχολογία

Πάθος λέγεται η συνεχής επί της διαθέσεως του ανθρώπου επικράτησης επιθυμίας είτε κλίσεως τίνος. Ο κατεχόμενος υπό κάποιου πάθους σκέπτεται μόνον πώς θα επιτυχή την πραγματοποίηση της επιθυμίας του, καταβάλλει όλες του τις δυνάμεις, θυσιάζει δι’ αυτό την ευτυχία του· όσον περισσότερο απολαύει του ποθούμενου, τόσο περισσότερο αυξάνει η επιθυμία του δι’ αυτό· το πάθος κυριαρχεί του ανθρώπου και φονεύει κάθε άλλο ενδιαφέρον. Τοιαύτα είναι τα πάθη της μέθης, λαιμαργίας, φιληδονίας, χαρτοπαιξίας, φιλαργυρίας, ζηλοτυπίας, φθόνου κ. α. Υπάρχουν όμως και τα ευγενή λεγόμενα πάθη, προερχόμενα από τις παραστάσεις της πατρίδος, θρησκείας, ελευθερίας κ. ά., δια των οποίων κατωρθώθησαν μεγάλα έργα. Άλλα και αυτά είναι επικίνδυνα εις την ηθική, διότι δύνανται να καταπνίξουν την φωνή της συνειδήσεως και να παρασύρουν εις παράφορους πράξεις.

Όπως ψυχολογικά δεν υπάρχει μεταξύ συναισθημάτων και αψιθυμιών, αλλά το μεν συναίσθημα είναι ολιγοχρόνια κατάσταση της ψυχής ανταποκρινόμενη εις κάποιο αίσθημα, η δε αψιθυμία σύνολο αλληλοδιαδόχων συναισθημάτων, διακρινόμενο από των προηγουμένων και επομένων ψυχικών καταστάσεων, έτσι κατά τους νεότερους φιλοσόφους δεν υπάρχει, ψυχολογικά καμία ουσιαστική διαφορά μεταξύ αψιθυμιών και παθών· το ότι εκείνα μεν εμφανίζονται και παρέρχονται ταχέως και βλάπτουν μάλλον το σώμα, αυτά δε κυριαρχούν της βουλήσεως και υποσκάπτουν την ηθική, είναι διαφορά το μεν έχουσα απλώς πρακτική σημασία, το δε αναφερόμενο εις ιδιότητες αποτελούσας τα γνωρίσματα των αψιθυμιών εκ του τρόπου της επιδράσεως αυτών επί του σώματος.

Τα πάθη, ως και οι κλίσεις, προέρχονται από παραστάσεις συνδεόμενες με πολύ ευχάριστα συναισθήματα· αυτά παρακινούν προς επανάληψη του αισθήματος του προκαλούντος την ευχαρίστηση· όσον δε συχνότερα επαναλαμβάνεται αυτό, τόσον ζωηρότερη αποβαίνει η επιθυμία προς απόκτηση της ευχαριστήσεως. Προς την παράσταση, στην οποία ριζώνει η επιθυμία, συνδέονται και άλλες, θεωρούμενες ως μέσα προς πραγματοποίηση αυτής· η έτσι σχηματισθείσα ομάδα ενισχύεται κατά μικρό από τις λοιπές μεμονωμένες παραστάσεις και υποτάσσει πάσα άλλην επιθυμία·  έτσι η επιθυμία και η κλίση (βλ. και λ.) καταντά πάθος. Αλλά επιθυμία τις δύναται να καταντήσει πάθος και εκ της μη εκπληρώσεως αυτής. Η μη πλήρωση προκαλεί δυσαρέσκεια, ήτις αυξάνει εκ της αντιστάσεως και εξωθεί προς απαλλαγή από των εμποδίων μετ’ ασυνήθους σφοδρότητας.

Και η σωματική και πνευματική κατάσταση συντελούν εις την ανάπτυξη παθών· ζωηροί και ρωμαλέοι άνδρες είναι εκτεθειμένοι περισσότερο στα πάθη της φιλοδοξίας και εκδικήσεως, οι νέοι εις φιληδονία, οι γέροντες εις φιλαργυρία. Οι απαίδευτοι, στερούμενοι ισχυρών αφομοιωτικών κύκλων παραστάσεων, οι όποιοι να εμποδίζουν όπως μοναδικός ισχυρός κύκλος αποβούν οι με ορισμένη επιθυμία συνδεόμενες παραστάσεις, κυριεύονται ευκολότερα από πάθη. Και η μονομερής μόρφωση συντελεί προς ανάπτυξη αυτών, το μεν μη επιτρέπουσα την διάγνωση της αληθούς φύσεως των, το δε δε ευκολύνουσα την εύρεση μέσων προς ικανοποίηση των. Άλλα προ πάντων συντελεί η έλλειψη ηθικής αγωγής. Όπου δεν επικρατεί η τάση προς το αγαθό, όλες οι θύρες προς εισδοχή του πάθους είναι ανοιχτές.

Ολόκληρη η κατάθεση του στρατιώτη στην Αστυνομία. Για ποιο λόγο στραγγάλισε το κορίτσι μέσα στην καφετερία. Αποκλειστικές φωτογραφίες και βίντεο ντοκουμέντο από το χαμογελαστό κορίτσι. [Έμεινε στην μνήμη των Ελλήνων πολιτών το συμβάν του στραγγαλισμού κοριτσιού από στρατιώτη μέσα σε καφετερία, επειδή το κορίτσι αρνήθηκε να ικανοποιήσει το πάθος του πρώτου. Αφού την σκότωσε την χτύπησε πολλές φορές με τα πόδια του στο κεφάλι, ενώ αυτή βρισκόταν κατάκοιτη στο έδαφος των αποχωρητηρίων. Ο διαφωτισμός εις το τμήμα εκείνο που επιθυμεί «ελεύθερο» τον άνθρωπο στα πάθη και τις ηδονές, καθώς και ο νεοπαγανισμός,  δεν αποτελούν τίποτα άλλο παρά την αντίσταση του πάθους στον Λόγο («...μη πλήρωση [των παθών] προκαλεί δυσαρέσκεια»). Η μη πλήρωση των παθών, μέσα από μια θρησκεία ως ο χριστιανισμός που κηρύσσει την ελευθερία από τα πάθη, επιφέρει την αντιπαλότητα και δηλαδή την γέννηση των δύο ανώτερων κινημάτων, που επιτίθενται μετά σφοδρότητας εις τον πρώτο.] (Πηγή: Τηλεοπτικός Σταθμός Alter, Απογευματινό Δελτίο Ειδήσεων,19/10/2005)

Παίζει μουσική και ... γδύνεται. [Τα λεγόμενα κέντρα διασκεδάσεως επιφέρουν τον διαρκή ανορθολογισμό και την ανθυγιεινή στάση του ανθρώπου. Θεωρούνται διασκέδαση τα πάθη της χαρτοπαιξίας, του άλογου και ανθυγιεινού καπνίσματος, της άλογης και ανθυγιεινής μέθης του Διονύσου, της άλογης και ανθυγιεινής χρήσης ναρκωτικών της «εφορίας» του σώματος (ύλης), της άλογης χρήσης του αναπαραγωγικού συστήματος, την εμπορεία της σαρκός (Αφροδίτης) κ.α.. «Όπου δεν επικρατεί η τάση προς το αγαθό, όλες οι θύρες προς εισδοχή του πάθους είναι ανοιχτές.»]. (Πηγή: Τηλεοπτικός Σταθμός Star, απογευματινό δελτίο Ειδήσεων, 01/08/2005)

Δεξιά: Δήλος, Μνημείο Καρυστίου (περ. 300 π.Χ.). Στην ανάγλυφη παράσταση της νότιας όψης, βλέπουμε τον «ένδοξο θεό» Διόνυσο, ο οποίος δεν μπορεί να βαδίσει ορθά απ’ το μεθύσι και υποβαστάζεται από μια μαινάδα. Δίπλα ένας χαρούμενος σάτυρος κηρύττει το μήνυμα της «θεϊκής» μέθης και ανηθικότητας και παραλογισμού. Πάνω από τον θεό Διόνυσο βλέπουμε το σήμα κατατεθέν της «ιερής» και «σεβάσμιας» λατρείας των Εθνικών προγόνων μας: ανδρικό γεννητικό μόριο σε στύση.

Έργο της αγωγής, προκειμένου περί παθών, είναι πρωτίστως να εμποδίσει την γένεση αυτών. Προς τούτο πρέπει να εμποδίσει να γεννηθούν κακές κλίσεις. Η συνήθεια να πίνουν οι νέοι οινοπνευματώδη ποτά, να παίζουν τα παιδία τυχερά παιγνίδια κατά τις εορτές ή να τρώγουν διαρκώς γλυκίσματα, δύναται να έχει κακά αποτελέσματα. Η ανάγνωση διεγερτικών μυθιστορημάτων, η παρακολούθηση δελεαστικών κινηματογραφικών ταινιών και ανάρμοστοι συναναστροφές πρέπει ν’ αποφεύγονται. Όταν παρατηρηθούν κακές επιθυμίες ή κλίσεις, πρέπει να καταπολεμώνται. Εις αυτές τις περιστάσεις πρέπει να τρέπεται η ενεργητικότητα του παιδιού εις ασχολίες και μελέτες ωφέλιμες, σε ευχάριστες χειροτεχνικές εργασίες, σε εκδρομές κλπ. Εργασία και παιδείες πρέπει καταλλήλως να εναλλάσσονται, αναπόφευκτες δε επιθυμίες εν μέτρο να ικανοποιούνται. Οι παλιές συνήθειες δι’ εξαναγκασμού δεν αποβάλλονται.

Επειδή τα πάθη ριζώνονται βαθέως εις την ψυχή και επιδρούν επί του οργανισμού, διά τούτο δυσκόλως θεραπεύονται. Ίνα θεραπευθεί τις από πάθους, πρέπει να αποφεύγει ότι προκαλεί την ανάμνησή του ή παρακινεί προς αυτό, να αλλάξει όλος ο εσωτερικός άνθρωπος, να τραπεί η προσοχή εις άλλα πολύ ενδιαφέροντα και που προκαλούν μεγαλύτερη εντύπωση, εν ανάγκη να αλλάξει και ο πάσχων περιβάλλον. Το να τρέψουμε αυτόν σε άλλο πάθος δεν είναι θεραπεία. Μόνο μεγάλα ενδιαφέροντα και ηθικός κύκλος παραστάσεων δύνανται να θεραπεύσουν από μικροπρεπή πάθη. Αλλά εις την απάθεια πλησιάζουμε μάλλον δια της αποφυγής από των παθών ή διά της θεραπείας αυτών.

Πηγή: Βαλάκης Π.Α. Δόκτορας Φιλολογίας, Γυμνασιάρχης, Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμος ΙΘ΄, σσ. 375 -376