Η ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΤΩΝ ΠΑΘΩΝ

ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ

Η ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΤΩΝ ΠΑΘΩΝ

«Νεκρώσατε ουν τά μέήη υμών τά έπί τη$ γη$, πορνείαν, άκαθαρσίαν, πάθοε». Ό Απόστολος Παύλος μάς μιλάει στο σημερινό ανάγνωσμα για τα διάφορα πάθη μας. Ας δούμε τι σημαίνει πάθος. Θα πάρουμε για διδάσκαλο τον Άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη.

Η έννοια του πάθους

Ο θεοφόρος άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, που ήταν μια κινητή βιβλιοθήκη, έχει γράψει πολλά για τα πάθη.  Ας δούμε πως ορίζει τη λέξη πάθος. Κατά τον Άγιο που μεταφέρει τη γνώμη του άγιου Ιωάννη της Κλίμακος, πάθος είναι η μετατροπή των συστατικών ιδιωμάτων της φύσεως σε νοσηρή κατάσταση. Παραδείγματα- Η σαρκική ένωση του ανδρός και της γυναικός έγινε για την τεκνογονία, ενώ ο άνθρωπος την μετέτρεψε σε πορνεία. Ο θυμός μπήκε μέσα στη φύση μας από το θεό κατά του όφεος, ενώ εμείς τον χρησιμοποιούμε κατά του πλησίον. Δε δημιούργησε ο θεός τα πάθη. Ο Θεός δημιούργησε το σώμα του ανθρώπου, όχι όμως την αρρώστια. Δημιούργησε την ψυχή, όχι όμως την αμαρτία. «Κακούται δὲ ἡ ψυχὴ παρεκτρεπομένη τοῦ κατὰ φύσιν» (Ιωσήφ ο Βρυένιος). Το πάθος είναι κίνηση της ψυχής παρά φύση ή για φιλία άλογη ή μίσος άκριτο, ή για κάτι το αισθητό.

Τα είδη των παθών

Διάφορα είναι τα πάθη πού ενεργούν στον άνθρωπο. Δεν ενεργούν όλα στον ίδιο χρόνο και καιρό, αλλά ανάλογα με την ηλικία και το χρόνο του καθενός ή ανάλογα με την αντοχή και τη δύναμη μας. Το πρώτο πάθος πού σπέρνει μέσα μας ο διάβολος είναι η οίηση, να νομίζουμε πως κάτι είμαστε. Από τη φιλαυτία γεννιούνται άλλα τρία· η γαστριμαργία, ή φιλαργυρία και η κενοδοξία. Επίσης ο συγγραφέας της Κλίμακας γράφει ότι εάν κάνουμε μια υπόθεση πως τα πάθη του ανθρώπου είναι δώδεκα, εάν ένα απ’ αυτά αγαπήσεις, π.χ. την οίηση, αυτή αναπλήρωσε όλα τα άλλα. Επίσης λέγονται πολλά και για το πάθος της φιλαργυρίας. Η φιλαργυρία μας κάνει άφιλους. Ούτε το Θεό μπορούμε να αγαπήσουμε ούτε και τους ανθρώπους.

Με άλλα πάθη πολεμεί ο διάβολος αυτούς που ευρίσκονται στον κόσμο και με άλλα αυτούς πού είναι μοναχοί. Οι αρχάριοι μοναχοί πέφτουν στο πάθος της  λαιμαργίας και των φαγητών. Οι μεσαίοι στην υψηλοφροσύνη και οι τέλειοι στην κατάκριση. Το ίδιο παράπτωμα έχει άλλη βαρύτητα στον έναν κι άλλη στον άλλο. Παίζει ρόλο ο τόπος, ο τρόπος και ποιός το έκανε. Άλλη βαρύτητα έχει η κλοπή χρημάτων απ’ το σπίτι σου κι άλλη απ’ την Εκκλησία. Άλλη βαρύτητα έχει η πορνεία σ’ ένα λαϊκό κι άλλη σ’ έναν κληρικό, άλλη η μέθη σ’ ένα μοναχό κι άλλη σ’ έναν κοσμικό.

Τα πάθη διαιρούνται σε τρεις κατηγορίες: Σωματικά, όπως η πολυφαγία, η πορνεία, η μοιχεία κ.ά.· ψυχικά, όπως ο φόβος, η αμέλεια, η αδικία, η υπερηφάνεια, η φιλαρχία, η φιληδονία, η φιλαργυρία- νοερά, όπως η αγνωσία, η τύφλωση, η αδιακρισία, η βλασφημία, η αφροσύνη κ.λπ. Η γνώση των παθών πολύ μας ωφελεί. Άλλο πάθος κι άλλο αμαρτία. Πάθος είναι η ρίζα πού αποκτήθηκε απ’ τις πολλές στο είδος του αμαρτίες (έξη). Αμαρτία είναι το κατ’ ενέργεια πάθος. Το ένα γεννά το
άλλο. Πάθος είναι η χρόνια φαντασία της αμαρτίας, αμαρτία δε η εφαρμογή της φαντασίας. Να εξετάζουμε τα πάθη μας λεπτομερώς και στην ησυχία. Τότε θα βρούμε πολλά να βόσκουν μέσα μας. Όσα πάθη έχουμε μέσα μας, τόσους και αυθέντες. Τα πάθη ατονούν, όταν δεν τούς δίνουμε τροφή.